Search
Close this search box.
Search
Close this search box.

Sulisitsisut suleriusissianik pilersaarutaat 2025-mut

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut 2025-p tungaanut suleriusissaanik pilersaarusiaanillu naatsumik eqikkaaneq

Eqikkaaneq

Sulisitsisut (GE) tassaavoq Kalaallit Nunaanni saqqumilaartumik kivitseqatigiilluni anguniagaqatigiiffiusoq, 1986-imiilli inuussutissarsiornermi atugassarititaasunut  sinaakkutassiaasunullu sullissisuusoq. Suliniaqatigiiffiup tunngaviit sisamat aallaavigai,suleriusissallu taakku ineriartornermik piujuaannartitsissamik ukkatarinninnermi patajaallisarneqarput[1]:

GE inuiaqatigiinni ersarilluinnartutut inissisimavoq aammalu taanna inissisimanini illersugaraa. Ataqatigiissaarneqarnitta suliaqarnittalu tunngaviini,  sulisoqarnikkut aqutsinermi kivitseqataalluta peqataanerput qularutissaanngilaq.

Peqatigiiffik ilaasortaqarnermigut siuariartortutut inissisimavoq, taamaattumik pilersaarutit siunertallu inerisarneqartuarput, soorlu; ilaasortassarsiornerit aallunneqarnerisigut aammalu ilaasortat ataavartumik pisariaqartissinnaasaannik neqeroorutaasinnaasunik ukkatarinninnikkut. GE aallussiuarusuppoq aammalu ullutsinni naleqqussartuujuarumasuuvoq aammalu peqatigiiffiup ilisimaaraa peqatigiiffik aammalu sulisoqarnermi kinguaariit nikinnerannut pingaarutilimmik ikaarsaartoqariartuaalersoq. Taakkualu pisussaaffiliipput peqatigiiffiup malinnaajuarnissaanik, taamaasilluni  aamma siunissami inuuniuteqartunut peqatigiiffittut naleqarluartutut inissisimajuarnissaminik.

Ilaasortat amerliartornerat ilutigalugu aamma peqatigiiffiup iluani akerleriilersarsinnaanerit pisarnissaat naatsorsuutigineqarpoq, tamanna                lu peqatigiiffiup suliaqartarnermini tunngaviisa pingaarnerpaartaraat. Peqatigiiffiup tamani allaanerussutaasut nukittorsaatigalugillusooq pigisarai, taamaasillunilu aamma pilersaarusiat iliusissatullu eqqarsaatersuutit attaveqatigiinnerunikkut ikorfartorneqartuartussaapput. Taamaasilluni ilaasortat akornanni inissaqartitsineq paaseqatigiinnerlu pilersinnaqassallutik – taamaattuartariaqarpoq qanorluunniit soqutigisaqatigiit amerlasuut assigiinngitsigigaluarpata.

Suleriusissiornermi pilersaarusiornermilu  qarasaasiatigut attaveqatigiittarfiit periarfissaqartitsineqarat atorluarneqarpoq, soorlu oqariartuuteqarnermi, taamaasilluni GE-mit isummat oqariartuutillu avammut tusarliunneri nutarsartuarneqartarput. Piujuartitsinissaq silallu pissusaata nunarsuarmioqatigiinni  ukkatarineqariartornerat periarfissaqartitsilerpoq, taamaasillunilu pilersaarutini periusissianilu taakkua tunngaviit ilaattut ilanngunneqarput.  Attaveqatigiinnerup pitsanngorsarnerani illoqarfiit pingaarnersaat illoqarfiillu avataaniitut qaninnerulersinneqarnissaat aqqutissiunneqassaaq.

Anguniagaq

Anguiniakkap GE-p pilersinneqarnerminiilli pingaarnerpaatut suliarisassarisaa takutippaa. GE-p anguniagarisamini ullutsinni pisut aammalu siunissami piumaartussat ukkatarai aammalu nukittoqqutaasoq, tassa ataatsimoorussilluni kivitseqatigiissinnaaneq:

Sulisitsisut ullutsinni pisartut aallaavigalugit suliaqartuuvoq, kisiannili siunissamut aamma ukkatarinnilluni suliaqartuuvoq.

Nukittuumik peqatigiilluni sunniinikkut qulakkeerinnittarpugut, piujuartussamik sulisoqarnikkut politikkeqarnikkut aammalumi ineriartortiumanermik piumassuseqarnitsigut. Kalaallit Nunaannut iluaqutaasussamik politikkikkut oqallinnermi aamma inissaqartitsiussaagut.

Ineriartortitsinermik suliaqarpugut, iliusissanik ujartuisuuvugut aammalu ineriartornermi avataanit isiginnaaginnartuunata, kisiannili Kalaallit Nunaata inuiaqatigiittut tamat oqartussaaneratalu ingerlaarfiini akisussaaqataalluta illinersiueqataavugut. Inuiaqatigiit sinnerlugit sulisoqarnikkut sinaakkutassiinissani oqariartuuteqarnermi siuuttuuvugut.

2025-imi, GE-p inuiaqatigiinni patajaalluinnartumik inissisimarnga, ilaasortanut nunarsuarmioqatigiinnullu suli ersarinninngorlugu naqissuserneqarsimassaaq.

Takorluugaq

GE-p takorluugaa tassaavoq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu anguniagaq, tassanilu ukkatarineqartussaavoq sulisoqarneq nukittooq, sinaakkutanik aalajaatsunik pitsaasunik aallaavilik, taamaasillunilu Kalaallit Nunaannik aningaasaqarnikkut namminersulernissamik pilersitseqataasussaq:

Sulisitsisut, Kalaallit Nunaata aningaasaqarnikkut nukittunerusumik inissisimalernissaanut siuuttutut inissisimassaaq. Sulisoqarnikkut politikkeqarnermi angusanik pilersitsisarpugut aamma patajaatsumik piujuaannartussamik aningaasaqarnikkut atukkatigullu ineriartornermi.

GE suleriuseqarpoq paasissutissanik tigussaasunik tunngaveqarluni, taamaasilluni tamanut ammasumik oqallinnermi patajaatsumik inissisimasarpoq. GE oqaloqatiginnissusermik aallussisuuvoq, taamatullu nunatsinni politikerinut aaliangersimasumik oqariartuutigaa tamanna ”oqaloqatiginnikkusussuseqarumaneq” aatsaat ikkarnaquteqanngitsumik ingerlanneqarsinnaasoq, sulisitsisunik oqaloqatiginnikkusuttoqartarneratigut. Taamaattumik GE aaliangersimalluinnartumik periuseqartarpoq aammalu attaveqartarnermini ataqqinninneq tunaartarilluartuullugu, taamaasilluni peqatigiiffik tamani oqallinnermi aammalumi ineriartornermi oqallinnermi ajornaquteqannginnerusumik peqataasinnaasarpoq.  

Peqatigiiffik aqutsinermi tunngaviit malillugit ingerlaaseqarpoq, taakkuupput soqutigisaqatigiinnermi aallaaviulluartut, kisiannili GE ilisarnaatigerusutaanut suliarisartagaanullu tulluussakkat ukua taaneqartariaqarput:

  1. GE suliffeqarfittulli namminersortutut patajaassuseqarluni ingerlanneqassaaq
  2. GE ataavartumik sullissinissamik neqeroorutaasinnaasunik siuarsaajuaannarani aamma tunniussaqarsinnaassaaq. Taakkuummatami ilaasortaasut ujartortagaat
  3. GE-p peqatigiiffeqarnikkut ilisarnaat ukkatarissavaa taassumalu oqariartuutigisai
  4. GE politikkikkut malinnaajuartuussaaq, aammalu, sunut ilanngussorfigineqartunut ilisimaarinnilluni tulluarsartassaaq, politikkikkut, tusagassiutitigut, ilaasortanut allanullu avatangiisinut allanngorartuartunut tamanut malinnaasuussaaq, taamaasilluni politikkikkut aamma angusaqartarsinnaalluni.  

 Iliuseqarfigineqartussat

Siumut isigaluni pilersaarsiornerit iliuseqarfiusussanik sisamaasunik aallaaveqarput, taakkualu iliuseqarfigisassat salliutillugit ukkatarineqassapput[2]:

Piujuaannartitsinissaq

Suleriusissat aamma nunarsuarmioqatigiinni aammalumi kalaallit suliffeqarfiutaanni ukkatarineqarlualersimasut; piujuaannartitsinissamik aallaaveqarluni ingerlariuseqarneq, tassaniippoq, aamma inuniarnermi, aningaasaqarnermi imaluunniit avatangiisini/silaannaap pissusaatigut piujuartitsinnissaq, tamanna  annertoorujussuarmik pingaaruteqarpoq. Kalaallit Nunaannut uummaarissumik, siunissarlumi ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu, aalisartoqaannartuassappat pingaaruteqarpoq uumasoqatigiit eqqarsaatigalugit piujuaannartitsinissaq.

Piujuaannartitsinissamik iliusissat siunissamut pilersaarutaasuni iliusissanit ikorfartorneqarput aammalu GE´p ingerlaannarnissaminut tunngaviini, soorlu FN´p nunarsuarmi tamarmi anguniagarititaani allassimasoqartoq. Ukua annermik pingaartillugit, 4, 8, 11 aamma 14:

Pilersaarusiap  piviusunngortinnera

Siunissami pilersaarusiaq iliusissiornikkut piviusunngortinneqassaaq, taassumalu iliuseqarfissat ikorfartortussaassavai – iliusissiat sananeqassapput aammalu uteqqiaffigineqartassallutik. Siunissami pilersaarusiami allaqqitassiaasumi iliusissianut 26-inut isumassarsiat ilaapput:

  • Nuttartarnernik inuttussutsillu agguataarnerinut misissueqqissaarnerit
  • Attaveqatigiinnissamut pilersaarutit
  • Illoqarfiit pingaarnerpaartaata illoqarfiillu sineriammiittut imminnut nallersuunnerisa  ukkatarineqarnerat
  • Ilaasortassarsiornissami pilersaarusiaq
  • Soqutigisareqatigiit misissueqqissaarfigineqarneri
  • Future Greenlandimi ataatsimeersuariaatsip inerisarneqaqqinnera
  • Piujuartitsinissamik aammalu silaannaap pissusaannut tunngasunik paasissutissanik pissarsinissaq

Suleriusissamik pilersaarusiukkat Sulisitsisut siulersuisuiniit januar 2022 akuerineqarnikuupput, taamatullu 2025 tikillugu ingerlanneqartussaallutik. Suleriusissiani naammassisimasat iliuserisimasallumi ukiumoortumik killiffilersorneqartassapput.  

Nassuiaateerannguaq

Siunertaavoq Sulisitsisuni siulersuisut, qullersaqarfiup aammalu sulisut tamarmiusut pilersaarusiaq tamarmiusoq oqaatsinik 50-inik amerlanerunngitsumik oqaatigisinnaalissagaat

Sulisitsisut ullutsinni siunissamilu nukittunersaallutik inissisimasuussapput, 2025-illu tungaanut attaveqartarneq, siunissami suliffeqarneq, kinguaariit nikinneri aamma ilaasortat taakkunanngalu sullissinerit sukumiisumik suliassatut ukkatarineqassapput. GE-p peqatigiiffiup Kalaallit Nunaata allanik isumalluuteqarani aningaasarsiulernissaanik ataatsimoorusineq illersugaraa. Aningaasatigut aammalu inuuniarnikkut piujuartitsinissaq taassaavoq siunissami suleriusissanik sinaakkusersuisussaq.


[1] Interesse organisation=Soqutigisaqatigiiffik / Service organisation = Kiffartuussiveqarfik / Arbejdsgiver organisation = Sulisitsisoqatigiiffik / Erhvervsudvikling = Inuussutissarsiornikkut siuarsaavik

[2] Kommunikation = Attaveqatigiinneq / Medlemmer & Service = Ilaasortat sullissinerlu / Fremtidens Erhverv = Siunissami inuussutissarsiutaasussat / Generationsskifte = Kinguaariit nikinnerat

Sulisitsisuni ilaasortanngorit

Ilaasortaanermi iluaquterpassuit pissarsiarisinnaalikkit.

Paasissutissat nutaanik MALINNAAGIT

Nutaarsiassat nutaajunerpaat nassiussariarikkit.

Cosmos & Co.